Άρθρα
Σταφύλι
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Στάφυλος ήταν γιος του Διονύσου και της Αριάδνης. Σε άλλο μύθο ο Στάφυλος ήταν βοσκός του βασιλεία της Αιτωλίας Οινέα.
Καθώς έβοσκε τις κατσίκες του, παρατήρησε ότι μια από αυτές τρώγοντας συνέχεια ένα συγκεκριμένο καρπό πάχαινε περισσότερο από τις άλλες.
Μάζεψε τότε αρκετούς και τους πρόσφερε στον βασιλιά του.
Εκείνος παρασκεύασε ένα χυμό τον οποίο ονόμασε "οίνο", στον δε καρπό έδωσε το όνομα του βοσκού του (σταφύλι).
Το αμπέλι και η οικογένεια του ήταν γνωστά από την παλαιολιθική εποχή.
Σε ανασκαφές που έγιναν βρέθηκαν απολιθώματα οινοφόρου αμπέλου που χρονολογούνται από την ηώκαινη εποχή.
Επειδή το αμπέλι δεν αντέχει το ψύχος, κατά την εποχή των παγετώνων εγκλιματίστηκε στις παραμεσόγειες περιοχές και στις περιοχές της Κασπίας θάλασσας.
Τα αμπέλια ξεκίνησαν να καλλιεργούνται από την εποχή του χαλκού, καθώς κουκούτσια από σταφύλια βρέθηκαν σε κατοικίες της εποχής αυτής. Επίσης σε επιγραφές γίνονται αναφορές στην άμπελο, ενώ παραστάσεις σε τοίχους απεικονίζουν ανθρώπους να καλλιεργούν αμπέλια και να μαζεύουν σταφύλια. Οι εικόνες και οι γραφές αυτές χρονολογούνται στα 2.500 χρόνια π.Χ.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με κάποιους ερευνητές, η πρώτη καλλιέργεια αμπελιού έγινε στην Κρήτη, ενώ για κάποιους άλλους στη Θράκη και χρονολογούνται γύρω στο 1.000 π.Χ. Ο Όμηρος αναφέρεται στο αμπέλι και το κρασί με τις ονομασίες οίνη, Οινόη, οινιάδα και άλλα. Στη συνέχεια οι Έλληνες και οι Φοίνικες μετέφεραν αμπέλια στην Ιταλική χερσόνησο και η Σικελία έγινε κέντρο παραγωγής σταφυλιών.
Γύρω στο 600 π.Χ. Φοίνικες διέδωσαν την καλλιέργεια του αμπελιού στη Γαλλία και την περίοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας το αμπέλι φτάνει στη Βρετανία. Το 13ο αιώνα μ.Χ. οι Άραβες προωθούν την καλλιέργεια του αμπελιού στην Ισπανία και την Πορτογαλία και μέχρι το 17ο αιώνα το αμπέλι ήταν γνωστό σε όλη σχεδόν την Ευρώπη. Στην συνέχεια μεταφέρθηκαν Ευρωπαϊκά αμπέλια στην Αμερική αλλά καταστράφηκαν μετά από μεγάλη επιδημία φυλλοξήρας, ενός εντόμου του εδάφους που προσβάλλει τις ρίζες του φυτού με αποτέλεσμα αυτό να ξεραίνεται. Συνέπεια αυτού ήταν να καλλιεργηθούν άγριες ποικιλίες ντόπιων αμπελιών ανθεκτικών στο έντομο, οι οποίες στις αρχές του 18ου αιώνα έφτασαν να καλλιεργούνται στην Αγγλία και στη Γαλλία. Όμως τα αμπέλια αυτά προσβλήθηκαν από διάφορες άλλες ασθένειες που κατέστρεψαν το 70% των καλλιεργειών.
Η λύση δόθηκε με τον εμβολιασμό άγριων αμερικάνικων αμπελιών και τη δημιουργία ανθεκτικών υβριδίων.
Το σταφύλι είναι ο καρπός του αμπελιού.
Το αμπέλι αλλιώς ονομάζεται και κλήμα (Vitis Vinifera), είναι αναρριχητικό φυτό και προιόντα του ο μούστος, το κρασί, το ξύδι και οι σταφίδες, ενώ μπορεί να γίνει και γλυκό του κουταλιού.
Είναι γνωστό ως καρπός από την αρχαιότητα και αναφέρεται για πρώτη φορά στη Βίβλο.
Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες στην Ελλάδα, όπως η σουλτανίνα Κορινθίας. Γενικότερα διαχωρίζονται με βάση το χρώμα του, λευκό, κόκκινο και μαύρο.
Το σταφύλι ιατρικά καταπολεμά την κατακράτηση των υγρών.
Είναι πλούσιο σε κάλιο και βιταμίνες, έχει και αντιοξειδωτική αλλά και αντικαρκινική δράση, λόγω της ρεσβερατρόλης, που βρίσκεται στη φλούδα του
Στα αμπέλια μπορεί να κρύβεται το μυστικό για την προστασία μας από την ατμοσφαιρική ρύπανση, από τα καρδιαγγειακά νοσήματα και από τον καρκίνο.
- Ένα από τα σημαντικότερα συστατικά των σταφυλιών είναι οι πολυφαινόλες, που αποτελούν ουσίες με ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση.
- Εκχυλίσματα από ελληνικές ποικιλίες σταφυλιών, όπως του Τυρνάβου, έχουν ισχυρή ανασταλτική επίδραση στις τοξικές επιπτώσεις του όζοντος στους πνεύμονές μας. Αυτό έδειξε η μελέτη του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Free Radical Research».
Συγκεκριμένα, οι έλληνες επιστήμονες απομόνωσαν ανθρώπινη SP-A πρωτεΐνη (surfactant protein A), που βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες στην εσωτερική επιφάνεια του πνεύμονα και παίζει σημαντικό ρόλο στη φυσική ανοσία, πρόσθεσαν σε αυτή φυτικές πολυφαινόλες που βρίσκονται στα σταφύλια αλλά και σε άλλες τροφές και διαπίστωσαν ότι οι ισχυρές αυτές αντιοξειδωτικές ουσίες προστατεύουν τη συγκεκριμένη πρωτεΐνη από την οξείδωση που της προκαλεί το «κακό» όζον.
- Η συγκεκριμένη μελέτη έδειξε, επίσης, ότι όταν οι πολυφαινόλες αυτές βρίσκονται μαζί και με άλλες αντιοξειδωτικές ουσίες, αλληλεπιδρούν και η δράση τους είναι πιο αποτελεσματική. Συνεπώς, καταναλώνοντας σταφύλια μαζί με άλλες τροφές πλούσιες σε αντιοξειδωτικά (λαχανικά, όσπρια, κρασί, τσάι), θα έχουμε μεγαλύτερη προστασία.
- Σε εξέλιξη βρίσκονται και μελέτες Ελλήνων επιστημόνων για την ικανότητα που έχουν τα συστατικά των σταφυλιών να προστατεύουν από καταστροφικές βλάβες το γενετικό υλικό των κυττάρων του δέρματος, ιδίως ύστερα από έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία (UV), η οποία μπορεί να οδηγήσει σε διάφορες μορφές καρκίνου.
Πώς θα ωφεληθείτε περισσότερο
Για να ωφεληθείτε στο έπακρο από τις θρεπτικές ουσίες των σταφυλιών, καλό είναι να τα καταναλώνετε όσο πιο φρέσκα γίνεται. Γι’ αυτό, όταν επιλέγετε σταφύλια...
- Προσέχετε το κοτσάνι τους να είναι πράσινο και σκληρό.
- Μην επιλέγετε τα πολύ ώριμα, γιατί οι πολυφαινόλες του σταφυλιού βρίσκονται σε μεγαλύτερες ποσότητες όταν το σταφύλι δεν είναι υπερώριμο.
Για να δείτε πόσο ώριμο είναι, σηκώστε ένα τσαμπί και τινάξτε το ελαφρά.
Oι ρώγες πρέπει να παραμένουν πάνω του.
Aντίθετα, αν πέφτουν, σημαίνει ότι είναι μαραμένες και το σταφύλι δεν είναι φρέσκο ή είναι υπερβολικά ώριμο.
- Φροντίστε να κόβετε και να τρώτε μικρά τσαμπιά σταφύλι, γιατί όταν τσιμπολογήσετε ένα μεγάλο τσαμπί και στη συνέχεια το ξαναβάλετε στο ψυγείο, θα χαλάσουν πολύ γρήγορα οι ρώγες που έχουν απομείνει.
Ο μύθος
Μόνο τα κόκκινα σταφύλια και κρασιά έχουν αντικαρκινική δράση και προστατεύουν από τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Η αλήθεια
Πριν από μερικά χρόνια, οι Γάλλοι είχαν δείξει ότι τα κόκκινα σταφύλια και κρασιά παρουσίαζαν έντονη αντικαρκινική και καρδιοπρoστατευτική δράση σε επιδημιολογικές μελέτες.
Σήμερα, έπειτα από μελέτες πάνω στις βιολογικές ιδιότητες των λευκών σταφυλιών και κρασιών και τις επιδράσεις τους στα ανθρώπινα κύτταρα, δείχνει ότι έχουν και αυτά αντικαρκινική δράση.
Βέβαια, όλα αυτά πρέπει να αποδειχτούν στην πράξη και με επιδημιολογικές μελέτες.
